Đình Công Là Gì? Quyền, Nghĩa Vụ và Quy Định HR Cần Biết

Tác giả Gia Đình HR 28/11/2025 31 phút đọc

Đình công không chỉ là một sự kiện làm gián đoạn hoạt động sản xuất, mà còn là một cơ chế pháp lý quan trọng được công nhận để người lao động bảo vệ quyền lợi chính đáng của mình. Với bối cảnh ngày càng phức tạp, việc nắm vững khái niệm đình công, luật đình công, và các quy định về đình công là điều tối quan trọng đối với cả người lao động và bộ phận HR doanh nghiệp.

Hãy cùng Gia Đình HR thông qua bài viết này phân tích chi tiết quyền đình công, các trường hợp đình công hợp pháp là gì, nguyên nhân dẫn đến đình công, và cách quản lý rủi ro pháp lý liên quan.

I. Đình công là gì? Khái niệm, phân loại và nguyên nhân

Theo Điều 198 Bộ luật Lao động 2019, đình công là ngừng việc tập thể tạm thời, có tổ chức và tự nguyện của người lao động, nhằm bảo vệ quyền lợi hợp pháp về lương, thưởng, điều kiện làm việc hoặc các quyền lợi liên quan đến hợp đồng lao động.

Khác với nội dậy hay hành vi trái pháp luật, đình công hợp pháp được pháp luật bảo vệ và có trình tự rõ ràng, giúp người lao động thể hiện quyền đình công một cách hợp pháp.

>>>>> Xem nhiều : Khóa học hành chính nhân sự tại Hà Nội

🔗 Phân loại đình công theo nhóm:

Đình công kinh tế: tập trung vào tăng lương, thưởng, phúc lợi, các yêu cầu liên quan đến thu nhập.
Đình công về điều kiện làm việc: nhằm cải thiện môi trường, an toàn lao động, giảm tăng ca hoặc nâng cao phúc lợi.
Đình công phản đối vi phạm pháp luật: xảy ra khi doanh nghiệp trái luật, ví dụ nợ lương, không đóng BHXH, vi phạm hợp đồng lao động.
Đình công tự phát (trái pháp luật): xảy ra đột ngột, không theo trình tự, không có đại diện hoặc thông báo trước, HR cần nắm rõ để phân biệt đình công hợp pháp và trái pháp luật.

🔗 Nguyên nhân phổ biến dẫn đến đình công:

Lương, thưởng không tương xứng với khối lượng và chất lượng công việc.
Thay đổi lịch làm việc, ca kíp hoặc điều kiện lao động đột ngột, không thương lượng trước.
Điều kiện làm việc kém, thiếu an toàn, thiết bị không đủ chuẩn.
Hợp đồng lao động hoặc nội quy công ty thiếu minh bạch, vi phạm quyền lợi cơ bản của nhân viên.
Xung đột giao tiếp, quản lý không được giải quyết kịp thời dẫn đến bất mãn tập thể.

Kết luận: Khi nắm vững khái niệm đình công, phân loại và nguyên nhân giúp HR và doanh nghiệp phòng ngừa đình công tự phát, nắm rõ quyền – nghĩa vụ và xử lý đúng quy định pháp luật, đồng thời bảo vệ quyền lợi người lao động và giảm thiểu rủi ro cho doanh nghiệp.

Đình công là gì Khái niệm, phân loại và nguyên nhân

II. Quyền lợi và nghĩa vụ của NLĐ và DN khi đình công

Khi một cuộc đình công xảy ra, cả người lao động và doanh nghiệp đều có quyền và nghĩa vụ rõ ràng theo luật. Khi nắm vững các quy định về đình công giúp hạn chế rủi ro pháp lý, đảm bảo quyền lợi và giữ ổn định môi trường làm việc.

1. Quyền và nghĩa vụ của người lao động doanh nghiệp khi đình công

Đối tượng

Quyền lợi

Nghĩa vụ/Trách nhiệm

Người lao động

- Tham gia đình công hợp pháp khi quyền lợi bị xâm phạm.

- Được bảo vệ về lương, thưởng, BHXH, BHYT trong thời gian đình công.

- Được yêu cầu doanh nghiệp thương lượng để bảo vệ quyền lợi.

- Tuân thủ trình tự đình công theo luật.

- Không phá hoại tài sản, không kích động bạo lực.

- Chỉ đình công tại nơi được phép, tránh các khu vực cấm đình công.

Doanh nghiệp / HR

- Được tiếp nhận yêu cầu và phối hợp thương lượng hợp pháp.

- Duy trì sản xuất, vận hành doanh nghiệp ổn định nếu phòng ngừa tốt.

- Không được sa thải hay kỷ luật người tham gia đình công hợp pháp.

- Phải đối thoại và thương lượng với người lao động và công đoàn.

- Bảo đảm an ninh, trật tự, tránh xung đột.

- Không thuê lao động thay thế trái luật.

- Tuân thủ đầy đủ luật đình công và các quy định về quyền lợi lao động.

2. Lưu ý quan trọng cần biết

Đình công hợp pháp chỉ được bảo vệ nếu tuân thủ quy định về trình tự, nguyên nhân và nơi diễn ra.
Bộ phận nhân sự và quản lý cần nắm chắc quyền - nghĩa vụ của cả hai bên để xử lý đình công hiệu quả, tránh sai sót pháp lý, giảm thiểu thiệt hại và duy trì hoạt động doanh nghiệp.
Hiểu đúng nguyên nhân đình công và quy định về đình công hợp pháp là gì giúp xây dựng kế hoạch phòng ngừa, tăng sự hài lòng và ổn định nội bộ.

>>>> Xem thêm:

III. Quy trình và quản lý đình công trong doanh nghiệp

Quản lý đình công không chỉ là xử lý tình huống ngay thời điểm xung đột, mà còn bao gồm nhận diện - phản ứng - khắc phục - phòng ngừa. Từ đó, sẽ giúp doanh nghiệp hạn chế rủi ro pháp lý, giảm thiểu đình công bất hợp pháp và đảm bảo quyền lợi đôi bên.

1. Nhận diện dấu hiệu về đình công

Với mục tiêu là ngăn chặn đình công ngay từ khi mâu thuẫn vừa mới hình thành, dấu hiệu quan trọng của đình công bộ phận nhân sự và quản lý cần theo dõi:

Khiếu nại tăng, đặc biệt liên quan lương - thưởng - ca làm - áp lực công việc.
Người lao động tụ tập bàn luận, lan truyền thông tin tiêu cực nội bộ.
Công đoàn cơ sở bắt đầu nhận kiến nghị đồng loạt.
Tỷ lệ nghỉ việc, vắng mặt đột xuất tăng bất thường.

2. Đối thoại và thương lượng khi xảy ra đình công

Mục tiêu của bước này là giải quyết xung đột bằng đối thoại thay vì để tập thể lao động đình công.

Bộ phận nhân sự và quản lý cần chủ động thực hiện:

Mời đại diện người lao động hoặc công đoàn trao đổi ngay khi có dấu hiệu bất mãn.
Làm rõ yêu cầu của tập thể: mức lương, phụ cấp, điều kiện làm việc, an toàn lao động…
Đánh giá tính hợp lý theo Bộ luật Lao động và thỏa ước doanh nghiệp.
Phát hành biên bản làm việc để làm căn cứ pháp lý nếu đình công xảy ra.

3. Đưa ra quy trình phản ứng lại khi đình công xảy ra

Khi đình công chính thức xảy ra, HR cần xử lý đúng trình tự để tránh biến đình công hợp pháp thành bất hợp pháp.

Nội dung	HR cần thực hiện	Mục tiêu
Xác minh tính hợp pháp của đình công	Kiểm tra thông báo đình công, thời điểm, địa điểm, nội dung yêu cầu	Xác định đây là đình công hợp pháp hay trái luật
Đảm bảo an ninh và an toàn	Phối hợp bảo vệ, chính quyền địa phương (nếu cần)	Tránh xung đột, bạo lực, kích động
Giữ liên lạc với đại diện người lao động	Thiết lập kênh đối thoại nhanh	Giảm căng thẳng và tránh lan rộng
Không có hành vi vi phạm pháp luật	Không sa thải, đe dọa, phạt người đình công hợp pháp	Tránh trách nhiệm bồi thường theo luật đình công
Thương lượng lại	Đề xuất giải pháp tạm thời, lịch thương lượng chính thức	Đưa đình công về trạng thái kiểm soát

4. Khôi phục vận hành doanh nghiệp sau khi đình công

Sau khi đạt được thỏa thuận, bộ phận nhân sự cần nhanh chóng tiến hành:

Thực hiện cam kết đã thương lượng.
Lập báo cáo nội bộ về nguyên nhân đình công, mức độ thiệt hại, trách nhiệm của các phòng ban.
Xây dựng kế hoạch truyền thông nội bộ để ổn định tinh thần nhân viên.
Đề xuất cải thiện quy trình nhân sự, lương thưởng, môi trường làm việc để tránh đình công tái diễn.

5. Phòng ngừa và xây dựng chính sách ngăn đình công dài hạn

Bởi những rủi ro đình công có thể mang lại, doanh nghiệp cần có chiến lược dài hạn để hạn chế và giảm thiểu những bất lợi không đáng có:

Thiết lập kênh góp ý ẩn danh.
Tổ chức đối thoại định kỳ theo luật.
Rà soát chế độ phúc lợi - lương thưởng theo biến động thị trường.
Đào tạo quản lý tuyến đầu về cách nhận diện sớm mâu thuẫn lao động.
Cập nhật thường xuyên các quy định pháp lý mới về đình công ở Việt Nam.

Kết luận: Một quy trình quản lý đình công bài bản sẽ giúp HR không chỉ xử lý sự cố khi xảy ra đình công mà còn ngăn chặn từ gốc, đảm bảo doanh nghiệp vận hành ổn định và đúng pháp luật.

IV. Hậu quả và rủi ro khi đình công bất hợp pháp

Đình công bất hợp pháp luôn là mối lo lớn đối với cả người lao động lẫn doanh nghiệp, bởi chỉ cần vi phạm quy định về đình công thì trách nhiệm phát sinh sẽ nặng hơn rất nhiều so với đinhg công hợp pháp.

1. Rủi ro đối với người lao động

Nhóm rủi ro	Nội dung chi tiết
Mất quyền được pháp luật bảo vệ	Khi đình công trái quy định, người lao động không được hưởng các quyền bảo vệ đặc thù như khi đình công hợp pháp (không bị xử lý kỷ luật, không bị chấm dứt hợp đồng trái lý do…).
Bị xử lý kỷ luật hoặc sa thải	Do vi phạm quy định về đình công, NLĐ có thể bị khiển trách, kéo dài lương, sa thải nếu gây ảnh hưởng nghiêm trọng hoặc cản trở hoạt động của doanh nghiệp.
Buộc phải bồi thường thiệt hại	Nếu đình công gây thiệt hại tài sản, gián đoạn sản xuất hoặc ảnh hưởng hợp đồng thương mại, cá nhân hoặc nhóm tổ chức đình công có thể bị yêu cầu bồi thường theo quy định dân sự.
Mất nguồn thu nhập, phụ cấp và các phúc lợi khác	NLĐ không được trả lương hoặc hưởng các khoản liên quan trong thời gian tham gia đình công trái pháp luật.

2. Rủi ro đối với doanh nghiệp

Nhóm rủi ro	Nội dung chi tiết
Thiệt hại kinh tế, gián đoạn sản xuất	Doanh nghiệp có thể mất đơn hàng, chậm tiến độ, tăng chi phí nhân sự tạm thời, ảnh hưởng uy tín với đối tác.
Rủi ro pháp lý khi xử lý sai quy định	DN dễ sai khi sa thải, yêu cầu quay lại làm việc hoặc không tổ chức đối thoại đúng luật, dẫn tới khiếu nại - thanh tra - tranh chấp.
Mất ổn định nội bộ và uy tín tuyển dụng	Đình công gây giảm tinh thần làm việc, mất niềm tin vào lãnh đạo, ảnh hưởng đến thương hiệu tuyển dụng và giữ chân nhân sự.

3. Rủi ro pháp lý - xã hội

Nhóm rủi ro	Nội dung chi tiết
Đình công tại khu vực cấm	Một số bộ phận, ngành nghề thuộc danh mục “nơi không được đình công”. Tham gia đình công tại đây có thể bị xử lý hình sự nếu gây ảnh hưởng an toàn xã hội.
Nguy cơ bị kích động từ bên ngoài	Đình công trái luật dễ bị lợi dụng để kích động gây rối, làm sự việc vượt ngoài quản lý doanh nghiệp.
Bộ phận nhân sự bị quy trách nhiệm nếu xử lý sai	HR có thể bị đánh giá yếu năng lực nếu không báo cáo kịp thời, không xây dựng quy trình quản lý đình công hoặc không tuân thủ pháp luật.

Tổng kết: Đình công bất hợp pháp có thể gây thiệt hại nghiêm trọng cho cả người lao động và doanh nghiệp, từ mất thu nhập đến bị xử lý kỷ luật, rủi ro pháp lý và gián đoạn sản xuất. Hiểu rõ luật đình công, phân biệt đúng sai, và tuân thủ quy trình là cách duy nhất để giảm rủi ro và bảo vệ quyền lợi của cả hai bên.

>>>> Xem thêm:

V. Tình huống thực tế và FAQ

1. Đình công là gì? Khác gì với “nổi dậy” hay “ngừng việc tập thể”?

Đình công là sự ngừng việc có tổ chức, hợp pháp, nhằm yêu cầu doanh nghiệp đáp ứng các quyền và lợi ích hợp pháp. Nổi dậy hoặc gây rối không thuộc phạm trù đình công và bị pháp luật nghiêm cấm.

2. Khi nào một cuộc đình công được xem là hợp pháp?

Đình công được coi là hợp pháp khi:

Xuất phát từ tranh chấp lao động tập thể về lợi ích,
Có công đoàn đứng ra tổ chức,
Tuân thủ đầy đủ trình tự luật đình công ở Việt Nam (đối thoại - hòa giải - thông báo - đình công).

3. Những nơi nào không được đình công?

Theo pháp luật, các doanh nghiệp thuộc lĩnh vực liên quan đến an ninh, quốc phòng, hàng không, điện lực, viễn thông, cung cấp nước sạch, y tế khẩn cấp… không được phép đình công.

4. Người lao động có bị sa thải khi tham gia đình công không?

Nếu đình công hợp pháp → Người lao động không bị kỷ luật hoặc sa thải.
Nếu đình công bất hợp pháp → Có thể bị xử lý theo nội quy lao động, thậm chí phải bồi thường thiệt hại nếu gây ảnh hưởng nặng nề.

5. Doanh nghiệp có quyền thuê người làm thay trong thời gian đình công không?

Không. Luật quy định doanh nghiệp không được tuyển người thay thế nếu cuộc đình công đang diễn ra hợp pháp, trừ trường hợp đảm bảo an toàn hoặc xử lý sự cố khẩn cấp.

6. Người lao động có được hưởng lương khi đình công?

Trong thời gian đình công, người lao động không được trả lương, nhưng vẫn được đảm bảo một số quyền về bảo hiểm và giữ vị trí công việc nếu đình công là hợp pháp.

Hy vọng với bài viết này của Gia đình HR, bạn đã hiểu rõ về topic: Đình Công Là Gì? Quyền, Nghĩa Vụ và Quy Định HR Cần Biết

>>> Bài viết tham khảo thêm:

Học Hành Chính Nhân Sự Cho Người Mới Bắt Đầu – Lộ Trình Chi Tiết
Học Hành Chính Nhân Sự Tại Hà Nội Ở Đâu Tốt Nhất
[Review] KHÓA HỌC HÀNH CHÍNH NHÂN SỰ Được Đánh Giá Tốt Nhất
TOP 5+ Khóa Học Hành Chính Nhân Sự Online Tốt Nhất Hiện Nay
Khóa Học Nhân Sự Online Miễn Phí - Nâng Cao Nghiệp Vụ Cùng Chuyên Gia

Từ khóa: đình công, đình công là gì, đình công và nổi dậy, luật đình công, luật đình công ở việt nam, đình công hợp pháp là gì, khái niệm đình công, nguyên nhân dẫn đến đình công, nơi nào không được đình công, quy định về đình công, quyền đình công

0.0

0 Đánh giá